مأخذ تصویر: http://www-personal.umich.edu
- `Agon'izing Over Consensus: Why Habermasian Ideals cannot be `Real', Planning Theory 2003; 2; 37, Jean Hillier
- Download | دریافت
- تحولات برنامه ریزی شهری در جهان و ایران از دهه 1930 تا به امروز
- دریافت | Download
- نظریه برنامه ریزی وکالتی :معرفی و نقد
- دریافت | Download
- نظریه های برنامه ریزی و زمینه های شکل دهنده آنها از اوایل قرن بیستم تا اوایل دهه 1970
- دریافت | Download
- نقش و کاربرد رویکرد برنامه ریزی ارتباطی در نظریه های نوین شهرسازی
- دریافت | Download
در حال به روز رسانی
پروفسور جان فریدمن دکترای برنامه ریزی منطقه ای بنیانگذار دانشکده برنامه ریزی شهری و منطقهای دانشگاه کالیفرنیا و استاد افتخاری دانشگاه بریتیش کلمبیا، برنامه ریزی را پیوند میان دانش و عمل می داند. به اعتقاد فریدمن، "برنامه‌ریزی آیندهگر است و تلاش دارد تا اشکالی از دانش را با اشکالی از عمل مرتبط سازد". بنابراین، برنامه‌ریزی باید چشمانداز در مورد آینده و نحوه تحقق بخشیدن آن داشته باشد. پیوند دانش و عمل به عنوان پایه ای برای تعریف پارادایم جدید برنامه ریزی قرار گرفت.
از مهم ترین مفهوم سازی و نظریه پردازی های جان فریدمن، می توان به "فرضیه شهرهای جهانی؛ اگروپلیتن"، "منظومه کشت-شهری؛ توسعه قطبی شده"، "نظریه مرکز-پیرامون؛ فضای اقتصادی در برابر فضای اجتماعی در توسعه منطقه ای"، "برنامه ریزی داد و ستد مآبانه/ بده-بستانی"، "جامعه خوب و شهروندی؛ قدرتمندسازی اجتماعات محلی" و "سنت های چهارگانه برنامه ریزی: اصلاح اجتماعی، تحلیل سیاست، یادگیری اجتماعی و بسیج اجتماعی" اشاره نمود.
نظریه مرکز پیرامون
در مدل "مرکز- پیرامون فریدمن (1966) هر نظام فضایی از دو زیرنظام یکی مرکز، هسته یا کانون که مرکز پویایی، تحول و پیچیدگی و است و دیگری پیرامون که وابسته به هسته است تشکیل شده است. مرکز یا کانون خاصیت دینامیک و رهبری کننده و خصلت صنعتی و خدماتی دارد اما پیرامون خصلت کشاورزی و فرمانبردار را داراست.
نظام سکونتگاه های شهری به عنوان نقاط کلیدی برای جذب مازاد تولیدات کشاورزی و انتقال آن به مادر شهر مورد استفاده می گیرد. به عقیده فریدمن روند قطبی شدن و دوگانگی در ساز و کار مرکز- پیرامون " خود- تقویت کننده" است. روند تحکیم تسلط فضای مرکزی بر فضای حاشیه ای از طریق یک سری مکانیزم هایی خود را تقویت می نماید. این مکانیزم ها به عقیده فریدمن عبارتند از: " اثر سلطه" که انتقال منابع از حاشیه به مرکز را باعث می شود. " اثر اطلاعاتی" که تشدید روابط و نوآوری در مرکز را تسهیل می کند ،" اثر روانی" که به دلیل چشمگیری، انتظارات بالا و خطر کمتر به رشد بالاتر نوآوریها در مرکز ختم می شود. " اثر نوسازی" ( مدرنیزاسیون) که تغییرات نهادی و اجتماعی مناسب نوآوری ها را فراهم می سازد." اثر زنجیره ای" که نوآوریها ، نوآوری های دیگر را پدید می‌آورند، "آثار تولیدی " که صرفه جویی های ناشی از مقیاس و تجمع را در فضای مرکز ایجاد می¬کنند.
برنامه ریزی غیراقلیدسی(Non– Euclidian Mode of Planning)
در سال 1993 فریدمن در نقد برنامه ریزی سیستمی برنامه ریزی غیراقلیدسی را مطرح و اظهار می کند: "مدل برنامه‌ریزی مهندسی با تأکید آن بر پیشبرد تصمیمگیری، مدل های کلیشهای و ادعای آن به علمی بودن و برتر بودن نسبت به دیگر اشکال تصمیمگیری، دیگر از اعتبار برخورار نبوده و باید به کنار نهاده شوند". همچنین ادعا میکند: "اینک دوران فروپاشی جهان با نظم اقلیدسی و پدیدههای ایستا و فرضیات عقلانی که بر درک ما از جهان حاکم بوده، است".
فریدمن پیشنهاد خود را از نظریه برنامه‌ریزی چنین جمعبندی مینماید: "تعیین فرآیندهای زمانی واقعی و حقیقی بجای زمان تصوری در آینده؛ اتخاذ یک دید ارزشی از ضروریات زندگی کنونی بجای مشخص کردن موقعیت جهان در آینده". راه حلهای خلاق برای معضلات اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی مستلزم مهارت بالای برنامهریز در امر مذاکره، میانجیگری و مصالحه در برنامه‌ریزی خواهد بود و نیز به درک برنامه‌ریزی تعاملی و یادگیری اجتماعی که مردم در آن نقش بسیار مهمی از طریق فراهم ساختن دانش تجربی خود به دانش تخصصی برنامه‌ریزان دارند، نیاز خواهد داشت.
برنامه ریزی غیراقلیدسی نظریه ای است در راه استقلال برنامه ریزی از مدل‌های مهندسی و رهانیدن آن از نظم‌های محضِ عقلانی و آرمانی. این نظریه بر درک تازه‌ای از مفهوم زمان و فضا استوار است و می‌خواهد با تعریف جدیدی از این دو مقوله خود را از شیوه‌های قبلی جدا کند. زمان برنامه‌ریزی در شیوة غیراقلیدسی، زمان واقعی حوادث روزانه یعنی زمان حال است. در زمان حال برنامه‌ریزان درگیر عمل می‌شوند، مسئولیت بیشتر می‌یابند و می‌توانند مفیدتر باشند. با همه این‌ها، برنامه‌ریزی غیراقلیدسی، آینده را نفی نمی‌کند. فضای غیراقلیدسی فضایی کوچک است، فضای محلی و منطقهای است تا فضای ملی و فراملی. این برنامه ریزی مبتنی بر زمان واقعی و فضای محلی پنج ویژگی مهم دارد:
هنجاری (Normative) است و برابری اجتماعی، اهمیت دادن به محرومان از قدرت، احترام به تنوع فرهنگی، برتری دادن به رشد کیفی به جای رشد کمّی، توجه به مفهوم پایداری خانواده، احترام به طبیعت و ... ارزش‌های مورد توجه آن هستند.
نوآورانه (Innovative) است و راه حلهای بدیع و تازه برای مسائل فرهنگی - اجتماعی می‌جوید.
سیاسی (Political) است و به گروه های ذی نفع و ذی نفوذ توجه می کند. بنابراین در پی راهبردها و روش هایی برای اجرای برنامه است.
بده – بستانی (Transactive) است یعنی تجربه مردم عادی به کمک دانش کارشناسان می‌آید تا راه‌حل‌های مناسب و واقع بینانه برای مسائل پیدا شود.
بر یادگیری اجتماعی (Social Learning) استوار است، منش باز دارد و از نقد و تفسیر استقبال میکند. اشتباه را می پذیرد و در صورت لزوم راهبردها را مورد بازنگری قرار می دهد.
"در نظریه نوین برنامه‌ریزی، برنامهریز فن تخصصی خود را در تحلیل بکار برده و به شهروندان کمک نماید و این شامل مهارت در تدوین سیاستهای گزینه و یا برنامهها میشود." فریدمن معتقد است که برنامه‌ریزی دیگر کمتر به عنوان شیوهای در تهیه اسناد مطرح بوده و بیشتر راهی جهت ارتباط دادن دانش و تجربیات برنامه‌ریزی به خود عمل شده است. در شیوه برنامه‌ریزی غیر اقلیدسی، انتظار بر این است که استفاده از مدلها بجای اینکه کاملاً، به کنار نهاده شود، کمتر شود.
تصمیمگیری در محیط اجتماعی امری جمعی، پیچیده و در آمیخته با چانه زنی بر سر اهداف و آرمانهاست. به عبارت دیگر علم و تخصص فنی فقط در جایی حرف اول و آخر را خواهد زد که اهداف معلوم بوده و ما فقط در پی رسیدن به ابزارهایی جهت نیل به هدف هستیم. اما در جائیکه تعیین هدف و توافق بر سر خود مسأله اصلی برنامه‌ریزی است، دانش فنی و علمگرایی جایگاه اول را نخواهد داشت. در چنین محیطی، مباحثه بر سر اهداف و منابع، گفتگو بر سر قواعد و ضوابط و مصالحه بین تقاضاها و منافع متضاد راه حل مسأله خواهد بود.
سنت های برنامه ریزی
هر یک از سنت های سیاستگذاری نشان دهنده گرایش های مشخصی در سیاستگذاری و برنامه ریزی میباشند. فریدمن این سنت ها را در چهار گروه "سنت اصلاح اجتماعی"، "سنت تحلیل سیاست"، "سنت یادگیری اجتماعی" و "سنت بسیج اجتماعی" مورد بررسی قرار می دهد:
سنت اصلاح اجتماعی: اصلاح اجتماعی سنت محوری نظریه برنامه ریزی است. این سنت، پارادایم اولیه برنامه ریزی است که ریشه در جامعه شناسی و اقتصاد نهادگرا دارد. سنت اصلاح اجتماعی دولت محور است و بر کنترل از بالا تاکید دارد. از دید نظریه پردازان این سنت، برنامه ریزی را نمیتوان در خدمت منافع گروه خاص قرار داد (همانگونه که از دید آنها سیاست و اقتصاد لازمه منفعت طلبی گروههایی خاص میباشد) و برنامه ریزی را یک نوع نیروی هدایت که در خدمت عموم است میدانند.
سنت تحلیل سیاست: این سنت قدمتی طولانی دارد اما تحلیل حرفه ای سیاست به سالهای پس از جنگ جهانی دوم بر می گیردد و بر کنش بازیگران متمرکز است، دولت تنها بازیگر و حتی بازیگر اصلی در این فرایند نیست بلکه احزاب، جنبش ها و اتحادیه ها هم حاضر هستند. این سنت از لحاظ نظری و بنیان روش شناختی مبتنی بر عقلانیت محدود است. یعنی با عقلانیت محدود نسبت به شناسایی مسائل و راه حل ها برای معضلات عمومی اقدام می کند. اگرچه سنت اصلاح اجتماعی مانند سنت تحلیل سیاست مبتنی بر عقلانیت و اقدام از بالا است لیکن تاکید بر اصلاح و تغییر در سازوکارهای جامعه را دارد.
سنت یادگیری اجتماعی: دراین سنت فرض شده است که معرفت از طریق مواجه ذهن با عینیات حاصل می شود و بر منازعه تئوری و عمل متمرکز است از دو جریان فکری ریشه میگیرد؛ اول پراگماتیسم که بر شناخت از طریق کنش تاکید دارد و دوم مارکسیسم که بر تغییر تاکید دارد. این سنت اعتقاد به رویکرد از پائین به بالا دارد و در حوزه برنامه ریزی یا عمل اجتماعی ابتدا بر اساس نیازهای فوری و مسائل پیش رو در حد تجربه ما با این مسائل برخورد کرده و راه حل ارائه می نماید و پس از این مرحله به کشف نائل می گردد. کانون اصلی این سنت، کنش و فعالیت هدفمند است و بر یادگیری و اصلاح ذهن و نظریه از طریق مواجه نمودن تئوری با عمل و تجربه متکی است.
سنت بسیج اجتماعی: این سنت ریشه در سه جریان همزاد چپگرا یوتوپیانیسم، آنارشیسم اجتماعی و ماتریالیسن تاریخی دارد. این سنت با نقد صنعتی شدن آغاز می شود و هدفش رهایی انسان است و صبغه آن به قرن ۱۸ باز می گردد. سنت بسیج اجتماعی با توجه به ریشه های فکری آن صد در صد از پائین به بالا می باشد و رویه آن از نوع مواجهه گرایی و تغییر وضع موجود در راستای رهایی و ایجاد جامعه ای آرمانی است.
منابع:
- Friedman, John (1973) A Response to Altshuler: Comprehensive Planning as a Process, In Andreas Faludi (Ed). A Reader in Planning theory, Oxford, Pergamum Press.
- Friedman, John (1987) Planning in the Public Domain: From Knowledge to Action, Princeton, Princeton University Press.
- Friedman, John (2011) Insurgencies: Essays in Planning Theory, London and New York, Rutledge Press.
- فریدمن، جان، (1379)، به سوی برنامه ریزی غیر اقلیدسی، ترجمه ناصر برک پور، مدیریت شهری، شماره 2، صص 14-19.
- فریدمن، جان، (1387)، برنامه ریزی در حوزه عمومی(از شناخت تا عمل)، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
- مرادی مسیحی، واراز؛ خلج، مهرشاد، (1389)، تحولات برنامه ریزی شهری در جهان و ایران (از دهه 1930 تا به امروز)، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
برچسب‌ها: note
مأخذ تصویر: http://acronymsandslang.com/definition/282639/AIDA-meaning.html
مأخذ تصویر http://meducation.gr
تکنیک سوات به زبان ساده
- نمونه فایل های ارایه شده در پشتیبان، تنها جهت مطالعه و انجام تمرین لازم در این زمینه می باشد ولیکن به منزله تأیید یا عدم تأیید هیچ یک از موارد مندرج در جداول ارائه شده یا ارزیابی های احتمالی صورت گرفته در آن ها نمی باشد و دانشجویان عزیز لازم است کلیه نکات و جزییات مطرح شده آموزشی در کلاس را برای استفاده از این تکنیک رعایت نمایند.
فایل های پشتیبان
- (2) ارائه راهکارهایی جهت توسعه پایدار گردشگری شهر چناران با استفاده از مدل SWOT
- (7) ارزیابی عوامل راهبردی زیست محیطی گسترش صنعت طبیعت گردی باروش سوات
- (14) بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک سوات
- (26) تحلیل راهبردهای توسعة پایدار گردشگری بر اساس مدل ترکیبی فرایند تحلیل شبکه و تحلیل استراتژیک سوات
- (34) راهکارهای توسعه گردشگری شهری با استفاده از SWOT و QSPM شهرستان مریوان
- ورود به صفحه مقاله های بالا
مأخذ تصویر: http://grupooesia.com
- اصلاح بیانیه چشم انداز و چشم اندازسازی دریافت|Download
فایل های پشتیبان
- 44 راهنمای انجام مرحله چشم انداز سازی در طراحی شهری- چشم انداز شهر محله- پیشنهاد یک چارچوب مفهومی برای صورت بندی بیانیه چشم انداز | ورود به صفحه دریافت
- چشم انداز سازی شهر اشنویه درفرآیند راهبرد توسعه شهری CDS | دریافت|Download
- چشم اندازسازی مشارکتی شهر مراغه در فرآیند راهبرد توسعه شهری CDS | دریافت| Download
- چشم انداز مشهد | دریافت | Download
- The New Oregon Model: Envision, Plan Achieve, Steven Ames- Steven Ames Planning | Download
-لاورنس هالپرین نظریه پرداز دهه 1970 می باشد که دغدغه اصلی او تنظیم موزون انواع حرکت ها در شهر است. او پویایی و تکاپوی زندگی شهری را وابسته به ساختار حرکتی آن معرفی می نماید و در این میان، تنها حرکت را به شکل انسانی (سواره یا پیاده) منحصر ندانسته و حتی جابجایی پرندگان و حیوانات و تغییر فصول را نیز موثر می داند. هالپرین معتقد به ضرورت حذف خودرو و جایگزینی و گسترش سامانه حمل و نقل همگانی تندرو و راحت بوده و بر استفاده از ترازهای ارتفاعی مختلف جهت متمایز کردن سرعت های متفاوت (همانند ایده تقاطع ناهمسطح اوژن انارد)، کیفیت بی بدیل حرکت پیاده و تاثیر کفسازی بر آن تاکید می نماید. او همچنین با اشاره به بعد سوم شهر، از تغییر ارتفاع در سطح بعنوان عامل کیفیت بخشی به تجربه پیاده روی نام میبرد. وی در بررسی سلسله مراتب فضاهای باز شهری ابتدا به خیابان، سپس میدان های کوچک در مقیاس محله و پارکهای محلی و درنهایت فضای باز روی بام اشاره میکند.
United Nations Plaza, Civic Center, San Francisco
-آوازه لاورنس هالپرین در آمریکا بخاطر طراحی پارکهای شهری منحصر بفرد از جمله حوضچه‌های آبی پارک سیتل فری وی در سال ۱۹۷۶ است. وی دانش آموخته دانشگاه هاروارد و ازجمله معماران معروف قرن بیستم بوده و متولد 1916 در نیویورک می باشد. وی از دریافت کنندگان جایزه ‘یک عمر دستاورد’ از موزه ی هنر مدرن سان فرانسیسکو است.
Freeway Park, Seattle
-در معماری یونان باستان تأثیر محسوس طبیعت بر ساختمان همواره مهم بوده، تبدیل عناصر طبیعی به خدایان و تجسم معمارانه و انسانی آنها گرفته تا طراحی معابد بزرگ نظیر معبد دلفی بر مبنای قواعد طبیعت و توپوگرافی، نشان این ارتباط معماری و طبیعت از روزگار باستان تا امروز است. آثار معمارانی چون لاورنس هالپرین مثال های روشنی از کار آنانی است که از مستندات زنده ی طبیعی بسیار آموخته اند و سبک شان متکی بر توجه به طبیعی بودن و ارزش های پدیده ای است که به خود امر واقع تقرب می جوید. طبیعت و زندگی روزمره آموزگار این هنرمند و سرچشمه ی الهام آن است و از سبک انتزاعی دوری می گزیند.
Ira Keller Fountain, Portland, Oregon
-لاورنس هالپرین در بیان مفهوم شهر مطرح می کند هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی خلاق برای مردمی است که در آن زندگی می کنند. شهر به عنوان عرصه تکاپو و فعالیت های انسانی چون موجودی زنده در تعامل با خود و اجتماع انسان هاست. سیمای شهر، موضع درک مشترک شهروندان از هویت شهر است و بخش مهمی از خاطره جمعی ساکنان شهر را به خود اختصاص می دهد. به بیان دیگر فضاهای شهری، عضوی از جامعه شهری است که همراه با اهالی آن در همه تجربه ها و حوادث خاطره ساز که تاریخ و ذهنیت افراد جامعه را نقش می دهد حاضر بوده است.
Lovejoy Fountain Park, Portland, Oregon
-بین سال های 1964 تا 1972، لاورنس هالپرین با همکاری ریس دانشکده معماری دانشگاه ییل؛ چارلز مور به همراه ژزف اشریک و شرکایِ کـُـست وِستِ مور در شرکت مور لیندن ترنــبال ویتاکر مجموعه خانه هایی condominiums با بدنه هایی تماما از چوب رنگ امیزی نشده و بام های تک شیبی را با رعایت چنان هم بندیی نسبت به بافت اطراف طراحی و اجرا کردند که گویی ساختمان ها جزیی ابدی از چشم انداز کرانه های حاشیه ایی سی رنــــچِ کالیفرنیا می باشند، طراحی بی نهایت مورد توجه و استقبال مردم قرار گرفت. این بناها که در عین مدرن بودن سنتی هم بودند بار دیگر سقف های شیب دار را مد کردند، ناگهان معماران فهمیدند دیگر ملزم به استفاده از سقف های مسطح مدرنیستی که استفاده از ان ها صرفا برای مناطق حاره ایی مناسب بود نیستند. این خانه های مجتمعیِ clustered houses با راندمانِ انرژیِ بالاتر همچنین بخشی از جنبش "بازگشت به طبیعت" را تشکیل می دادند؛ خانه هایی که به جای تلاش برای غلبه بر زمین های بکر و تپه ماهوری حاشیه اقیانوسی سعی شان ترکیب شدن با این اقلیم بود.
IraKeller Hero 2008 CharlesBirnbaum
-بیشتر هنرمندان خلاق‚ برای سکونت درجست جوی محیط های طبیعی منحصر به فرد هستند . لاورنس هالپرین و بسیاری از معماران دیگر از طبیعت بسیار آموخته اند و آموزه های آن را از طریق آثار و نوشته هایش نشان داده است. اسکیس از طبیعت و شکل های طبیعی روش مورد علا قه وی برای مطالعه بوده است . نکته دیگر زندگی بسیار نزدیک با طبیعت برای مدت طولانی است که برای وی بسیار مهم بوده است. از جمله آثار مکتوب هالپرین می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- A Life Spent Changing Places (2011) ISBN 978-0-8122-4263-8
- The Sea Ranch: Diary of an Idea (2003) ISBN 1-888931-23-X
- The FDR Memorial: Designed by Lawrence Halprin (1998) ISBN 1-888931-11-6
- The Franklin Delano Roosevelt Memorial (1997) ISBN 0-8118-1706-7
- "Design as a Value System", Places: Vol. 6: No. 1 (1989)
- Lawrence Halprin: Changing Places (1986) ISBN 0-918471-06-0
- Ecology of Form (audio book) (1982) ISBN 1-85035-074-4
- Sketchbooks of Lawrence Halprin (1981) ISBN 4-89331-701-6
- Lawrence Halprin (Process Architecture) (1978)
- Taking Part: A Workshop Approach to Collective Creativity (with Jim Burns) (1974) ISBN 0-262-58028-4
- Lawrence Halprin: Notebooks 1959–1971 (1972) ISBN 0-262-08051-6
- The RSVP cycles; creative processes in the human environment. (1970, c1969) ISBN 0-8076-0557-3
- Freeways (1966)
- “Motation.” Progressive Architecture Vol. 46 (July 1965): ppg. 126-133
- Cities (1963)
منابع:
- آنتونیا دس، آنتونیسی، بوطیقای معماری (آفرینش در معماری )، ترجمه احمدآی، انتشارات سروش۱۳۸۶
- دانشنامه آزاد ویکی پدیا، لاورنس هالپرین، خوانده شده در آبان 1393
- کاشانی جو، خشایار، بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری، نشریه هویت شهر، سال چهارم شماره 6 بهار و تابستان 89
- معماری پس از 1940 ـ پست مدرنیسم؛ فهمی ناهمگون از وضعیت های ضدگون، خوانده شده در وبسایت معماری اتوود، آبان 1393
- میراحسان. احمد، استناد در معماری، از عهد باستان تا دوران پست مدرن (بخش دوم)، سایت سینمای مستند، 23 مرداد 1389
- Halprin, Lawrence (1972), “Cities”, The MIT Press, Massachusetts
برچسب‌ها: note